Realizmin daha da ileri bir boyutu olarak yorumlanabilecek natüralizm, 19. Yüzyılın sonlarında Fransa’da ortaya çıkmış; özellikle sanat, edebiyat, tiyatro alanlarında etkisi hissedilmiş bir akımdır. Hedefi doğayı, toplumu, insanı bilimsel bir bakış açısıyla, birer denekmişçesine ele almaktır. Toplumu bir deney olarak görmüştür.
Natüralizm, Charles Darwin’in evrim teorisi ve bilimsel determinizm gibi dönemin bilimsel keşiflerinden etkilenmiştir. Toplumsal koşulların, genetik mirasın ve çevresel etkilerin insan karakteri üzerinde belirleyici olduğuna inanılır. Bu da natüralizm etkisindeki eserlerin insanı özgür iradeden çok çevrenin, dış etkenlerin etkisiyle hareket eden bir biçimde tasvir etmesine sebep olmuştur.
Natüralizm akımının öncüsü olarak kabul edilen Emile Zola, bu düşünceyi edebiyat yoluyla yaymış ve “insan doğasının laboratuvarı” olarak adlandırdığı romanlarında toplumun en alt kesimlerini ele almıştır. İşçi sınıfının zorlu yaşamı, şiddet, alkolizm, fuhuş, toplumsal adaletsizlik eserlerinde ele alınan konulardandır. Zola’nın “Germinal” ve “Nana” gibi romanları natüralist edebiyatın en önemli örneklerindendir.
Natüralizm tarihi içinde, bu akım Avrupa’dan Amerika’ya da yayılmış, farklı şekillerde yorumlanmıştır. Örneğin Amerika’da, Stephen Crane ve Theodore Dreiser gibi yazarlar natüralizmin ilkelerine dayanan, Zola’nın konularına yakın olarak insan yaşamının karanlık ve zorlu yanları, toplumun dışına itilmiş bireyler ve hayatta kalma mücadelesini ele alan eserler kaleme almışlardır.
Ağırlıklı olarak edebiyatla anılsa da; müzik, tiyatro, heykel, resim de natüralizmin etkisinde eserlere sahiplik yapan sanat dallarındandır. Doğanın seslerini içeren Beethoven besteleri, bir insanı objektif ve olduğu gibi sergileyen Rodin heykelleri bunlara örnek verilebilir.
Natüralizm, daha sonra modernizmin yükselişiyle etkisini kaybetse de, toplumsal gerçeklikleri cesurca ele alması ve bilimsel bir yaklaşımla insan doğasını incelemesiyle sanat ve felsefe tarihinde önemli bir yere sahiptir. Natüralizm tarihine bakıldığında, bu akımın sanatta nesnelliğe ve gerçekçiliğe katkıda bulunarak özgün bir iz bıraktığı görülmektedir. Sanatçılarının objektif ve gözlemci açıdan hayata geçirilmiş eserleri de akımın bilime yaklaşmasını sağlar.
Edebiyatta natüralizmin gelişimi ve temsilcileri hakkında bilgi için tıklayınız.
Tiyatroda natüralizmin gelişimi ve temsilcileri hakkında bilgi için tıklayınız.
Felsefede natüralizm etkileri hakkında bilgi için tıklayınız.
Fen bilimlerinde natüralizm etkileri hakkında bilgi için tıklayınız.